“Een Nieuwe Oogst Laten Groeien Op Het Veld Van Ons Leven”

Door Liesbeth van Tongeren

Deze titel is een zin uit het boek De keuze – Leven in vrijheid van Edith Eva Eger dat hoop biedt (p. 238). Edith Eva Eger, een Amerikaanse psycholoog, is overlevende van de Holocaust en specialist in de behandeling van posttraumatische stressstoornis.

Ik heb haar boek tergend langzaam gelezen. Niet zozeer om mijzelf te kwellen, maar om er zeker van te zijn dat ik niet aan de pijn voorbij zou gaan. Dat ik mezelf de ruimte zou geven om me te kunnen inleven en mee te kunnen voelen, al was het maar een fractie van wat Edith heeft doorgemaakt in de hel van Auschwitz. Het leverde voor mij momenten van inkeer op waarbij ik mijn eigen doorleefde pijn voelde en mij bewust werd waar nog werk te doen is.

Verderop in haar boek schrijft ze over de laatste keer, in 1983, dat ze Viktor Frankl ontmoet. Frankl is een Oostenrijks neuroloog en psychiater en overlever van de holocaust. Ze schrijft: ‘Ik had nog steeds flashbacks. Ik droeg nog steeds pijnlijke beelden met me mee en rouwde om de verliezen in het verleden. Maar ik voelde me niet langer het slachtoffer van iets. Ik voelde – en zal dat altijd blijven voelen – de enorme liefde en dankbaarheid voor mijn twee bevrijders: de Amerikaanse soldaat die me uit een stapel lichamen trok in Gunskirchen, en Viktor Frankl die me toestemming gaf om me niet langer te verstoppen, die me hielp de woorden te vinden voor mijn ervaring, die me hielp om te gaan met mijn pijn. Door zijn mentorschap en vriendschap ontdekte ik het nut van het lijden, waarvan de betekenis me niet alleen hielp om vrede te krijgen met het verleden, maar ook om te ontsnappen aan mijn beproevingen met iets wat het waard was om te delen: een pad naar de vrijheid. (…) Onze pijnlijke ervaringen zijn geen blok aan het been, ze zijn een geschenk. Ze bieden ons perspectief en ze zijn betekenisvol. Ze bieden ons een mogelijkheid om ons unieke doel en onze kracht te vinden’.

Ieder ander zou dit kunnen schrijven en dan lachen we het weg of we leggen het naast ons neer. Bij Edith niet. Ze spreekt met gezag, met moreel gezag. Door haar onmenselijke beproevingen en worstelingen heen weet zij wat het is om te kiezen tussen zin en zinloosheid, tussen liefde en woede en tussen weten wie we zijn en wat we doen.

Moreel gezag is een eigenschap van undefended leiders. Een geschiedenis van moeite en tegenslag hebben ze gemeen. De manier waarop een undefended leider hiermee omgaat leert ons wat het betekent om echt leiding te geven.

‘Ontkenning, beheersing, nederlaag en woede over ons verleden helpen ons niet om te groeien door het lijden en de worstelingen in het heden. De enige weg naar groei ligt in het erkennen van ons verleden en er verantwoordelijkheid voor nemen. Sterker nog: de weg naar groei ligt in het vinden van de zin en bedoeling van de reis en in het erkennen dat het geen eenzame reis is geweest maar een reis, waarop we werden vergezeld, gekend, geliefd en begrepen. Dan kunnen we beginnen om betekenis en genezing te vinden in het verhaal dat we hebben verteld, en om de vrijheid te ervaren om naar de toekomst te kijken (Leidinggeven vanuit wie je bent p.179 – Simon Walker).

Dan komt er ruimte om ‘een nieuwe oogst te laten groeien op het veld van ons leven’. Dan is het voorjaar aangebroken en kunnen we de grond bewerken en volop zaaien en poten. Vol verwachting van wat de oogst gaat brengen.

• Hoe ziet het veld van jouw leven er op dit moment uit? Welke beelden komen er bij je boven? Welke woorden?
• Door welke pijn heb jij je heen geworsteld?
• Welke nieuwe oogst zie jij opkomen?